Sa panse Paolo Freire a porte kòm kontribisyon pou kore demokrasi yo
December 21, 2021Entwodiksyon
Kanpay Latimowameriken pou Dwa Moun pou yo Jwenn Edikasyon an (an paayò :CLADE) rekonèt ak pote panse pedagojik Paolo Freire a kòm youn nan prensipal baz li nan batay l ap mennen pou dwa moun pou yo jwenn edikasyon nan Amerik Latin ak nan Karayib la. Pandan tout ane 2021 an, kote n ap selebre san (100) lane dat nesans Paolo Freire, CLADE fè pwomosyon ak patisipe nan plizyè aktivite ki pou ede nou sonje gwo eritaj edikatè brezilyen an kite pou nou an. E nan mwa Sektanm nan pi espesyalman, nou te deside vini ak pwojè’’Eritaj Paolo Freire a ak konstriksyon l pou demokrasi nan Amerik Latin ak nan Karayib la : esperyans, refleksyon ak altènativ yo’’
Nan kad enplemantasyon pwojè a, gneyen atik sila a ki pou pèmèt nou fèmen pwojè e k ap chèche demontre bon jan koneksyon ki egziste ant panse Freire a avèk pwomosyon demokrasi yo, ki kanpe tennfas kont tnadans gwoponyèt k ap vale teren nan kontinan nou an, pi espesyalman nan domèn edikasyon an, ki dèyè mete baboukèt sou libète akademik lan epi mete limit sou objektif edikasyon an menm. Fenomèn vyolasyon dwa moun nan rive jouk nan konsidere mouvman etidyan ak pwofesè yo kòm aktivite kriminèl, lè nou konsidere dènye zak represyon ki fèt nan peyi Chili, nan Kolonbi, menm nan mannyè y ap sèvi ak mwayen ofisyèl nan peyi Brezil pou yo ranfòse ideyoloji ki opilan e ki gen pou wè ak rapò ant fanm ak gason nan sosyete a ansanm ak mouvman ‘’Lekòl san Patri a’’ ak mouvman ‘’ Pa betize ak timoun mwen yo’
Bann vye zak sa yo ki vin angrave akoz tout baryè pandemi sa a mete yo, se siy ki mande pou nou chita prese prese pou nou antre nan reflechi pi fon sou jefò pou nou defann demokrasi yo, pou n ranfòse mouvman sosyal k ap defann dwa ak libète, dwa moun pou yo jwenn edikasyon ak asistans pou kore tout mouvman chanjman yo.
Se pa ni youn ni de posiblite ki genyen pou nou kapab fè limyè sou eritaj Paolo Freire a pa rapò ak kriz totalkapital n ap viv jounen jodi a akoz sa li pote kòm lomyè ak presizyon yo ki vin byen tonbe e yo merite tout konsiderasyon prese prese. E Petèt, nou kapab di youn nan pi gran leson pou lavi eritaj sa a ka ban nou pou moman kounye a se : ‘’Lit pa kanpe, l ap pran lòt fòm’’ (Freire, 2003). Yon verite nou klewonnen plizyè plizyè fwa nan dyalòg, tèks ekri, temwayaj, esperyans, mobilizasyon, zèv atis, ak divès rankont nan monn nan okazyon selebrasyon san (100) lane li yo.
Eritaj la
Paolo Freire (Recife-1921- Sao Paolo 1997) se yon moun tout monn nan rekonèt kòm Pedagòg XXyèm syèk la (Araujo 2011) e ki pote yon kokennchenn kontribisyon nan defini ajanda yon lòt modèl edikasyon pou Amerik Latin nan pou XXIyèm syèk la (Torres, 2001), Depi byen bonè nan lavi li, li te leve nan yon sitiyasyon povrete ki di nan zòn Nòdès peyi Brezil, yon sitiyasyon li te fè tounen kòm yon sewòm ki pou manbre refleksyon l yo epi ki te sèvi l kòm nouriti pou l te gen kouray kenbe yon dyalòg san rete avèk anpil kouran panse ki t ap mennen nan epòk pa l la. Freire ranmase, rekreye ak ale pi lwen pase panse Maksis la, panse Ezistansyalis la ak Fenomenoloji a (Araujo, 2011, 822).Li trase fòm yon konsepsyon filozofik ak yon konsepsyon metodolojik ki pase men pran divès dimansyon, tankou: dimansyon etik, dimansyon politik, dimansyon pedagojik ak dimansyon estetik la.
Modèl edikasyon li pwopoze a parèt aklè nan yon pedagoji politik ki mete tètdwat sou yon transfòmasyon sosyal ki ale an favè liberasyon sila yo k ap pase mati (oprime) yo. Pi gwo zèv li a ki rele ‘’Pedagoji Oprime yo, yon liv li ekri nan peyi Chili ant 1967-1968, e li dedikase kon sa: ‘’Pou tout san espwa ki sou latè ak pou tout sila yo ki rekonèt tèt yo nan moun sa yo, se avè yo n ap soufri epi se avè yo n ap lite’’ (Freire, 1973).Sou baz pwopozisyon pedagojik radikal ki soti nan panse l yo apati reyalite ki egziste nan Tyèmonn nan, nan zèv sa a, Freire plis chita sou lide kote tout pwosesis edikasyon se yon pwossesis politik e dyalòg la reprezante potomitan pwosesis sa a epi tout valè aksyon edikastif yo dwe mete edikatè a ansanm ak moun y ap edike yo nan menm nivo (Vale, 2005).
Apre kenz (15) lane Freire pase nan ranmase esperyans nan branch Edikasyon Granmoun nan, apati Mouvmen Kilti Popilè Recife a, li pwopoze ‘’Sèk Lekti yo’’ ki vin tounen yon seri espas piblik, ki egziste depi yon demi syèk e se la li plis simaye prensipal tèz ki genyen nan pi gran zèv li a, Pedagoji Oprime yo, (Freire, 1973-98).kòm menm gran lide nou pral rezime la a jounen jodi a chaje ak anpil siyifikasyon e yo reprezante yon sous enspirasyon pou demen tou:
- ‘’Transfòme klas la ki te espas diskou majistral la pou li vin yon espas dyalòg’’
- ‘’Kòm gran oratè, fè pwofesè yo tounen kòdonatè deba ak animatè kiltirèl’’
- ‘’Nan plas yon bann elèv ki abitye rete bouch be ak bra kwaze se pou n genyen patisipan k ap travay an gwoup’’
- ‘’Olye pou genyen yon bann kontni anlè anlè ki pa kadre ak reyalite a, se pou n gen tèm k ap ankouraje braselide kritik ak braselide kreyatif sou reyalite a’.
- ‘’Olye pou nou antrene moun yo pou yo ka adapte yo sèlman, se pou n fòme ajan sosyal pou chanjman pito’’
Apati yon apwòch ki makònen ak reyalite lavi menm, plizyè moun ki te pwòch lavi l ak travay edikasyon li a, kanpe pou yo esplike kouman lavi li ak panse li a konekte ak sa k ap pase nan reyalite jounen jodi a e kouman yo rete konekte ak sa k ap fèt nan tan prezan an e li rete kole ak pratik ki la yo ansanm ak yon angajman pou lavi.
Paolo Freire se yon moun ki te gen kòm objektif simaye angajman an favè lavi, li p ap panse lide men, l ap panse reyalite lavi. Kòm edikatè li fè tout egzistans li pran fòm yon panse ki rete kòtakòt ak yon pedagoji ki chita sou yon efò totalkapital ki anbrase yon pratik ki wè moun anvan, nan konsidere l nan tout dimansyon enteryè li, yon apwòch li rezime kòm ‘’yon pratik libète’’ (Flori, 1973, p 3).
‘’(…) Li vrèman difisil pou yon moun pale de ansanm lide ki dèyè konsepsyon Metòd Paolo Freire a, akoz lide sa yo tèlman senp ( e gen anpil moun se sa ki konplike tou sèl y ap chèche). An reyalite, Paolo Freire pa t dèyè vin ak yon teyori pedagojik ki koule nan beton. Li gen yon lanmou ak yon pratik. Se pou sa, li yon jan difisil pou vini ak yon teyori sou sa, san w pa viv pratik sa a ki gen tout siyifikasyon l apati bon santiman sa a. Se sa k fè sa bay pwoblèm pou yo konprann sa l di ak sa l ekri yo, lè se apati pratik ou viv la pou w rive abòde l kòm yon fòm angajman san rete, sa ki depase teyori a oubyen yon senp kwayans lan’’.(Brandao 19986, p 102).
“ Kote inivèsèl zèv Paolo Freire a soti nan melanj teyori-pratik la.Pou li menm, se yon panse ki chaje puisans (‘’’)panse reyalite a ak mannyè pou aji sou li, fè yon travay ki chouke nan teyori sila a. Sou plan metodolojik, se yon panse ki kole ak reyalite jounen jodi a’’
Gras a yon pwopozisyon ki toujou ap renouvle tèt li pou li ka kòlte ak reyalite yo, yo rekonèt Paolo Freire ale pi lwen pase ‘’pedagoji kritik la’’, lè n konsidere se yon metodoloji li reprann e li rekreye nan kad yon dyalòg apati yon lekti sou sa divès kontèks sosyal yo genyen kòm makfabrik, espesyalman kontèks kote aktivite edikasyon ap fèt (Mejia, 2012). Anpil biyograf ak pansè k ap reflechi sou zèv pedagòg la, dakò rann temwayaj sou jan pedagoji li a se yon travay orijinal,’’li se yon moun yo pa ka mete nan pyès kategori’’ (Gadot5i, 1996; 78) oubyen ‘’yo pa ka mete konsèp pa l yo nan pyès eslogan’’(Puigròs, 2011). Sa ki pase -pansè ak politisyen ajanten an pote limyè sa a- panse devlopmantis menm jan ak lide pwogresis goch latinowameriken an, vin reyentèprete ak diminye valè ak dimansyon panse Freire yo, tankou, premye kouran an ki konsidere l kòm yon lòt metòd anplis epi yo wete tou sa l genyen kòm kalite poltik pou l pote bon jan transfòmasyon.
Kontribisyon Paolo Freire a fè vin genyen yon nouvo konsepsyon ak konpreyansyon sou koze edikasyon an, nan konsevwa l yon lòt jan gras a yon seri lide ki rete konekte ak kesyon pedagokik yo ki pa danse kole ak edikasyon ki sou lobedyans bank yo e ki louvri byen gran sou dyalòg, ki rekonèt sa lòt la genyen kòm konesans ak bon jan relasyon sa dwe genyen ak mouvman pou chanjman ki bay sou demen an (Puigròs, 2011).Pou direktè Enstiti Paolo Freire a,nan peryòd dis lane 1980-1990 yo, sa Paolo Freire pote kòm kontribisyon an chita sou: wòl ideyològ la kòm yon moun ki gen pouvwa fann lanmè, sa vle ki byen sène diferans ant pratik politik tradisyonèl la ak pratik pedagojik tradisyonèl la. Apati pwen sa a epi sou baz konsiderasyon li te genyen ak lòt teyori kritik yo, sa te ba l posiblite ede nan konsepsyon yon kantite teyori ak pratik toupatou nan monn nan e ki vin gen konsekans sou anpil branch konsans (Gadotti,1996:76).Panse l la vin gen yon dimansyon entènasyonal e li vin makònen plizyè disiplin ansanm epi kòm yon edikatè li te travay pou gen bon jan pwogrè ki fèt gras a vizyon imanis-entènasyonalis li a.
Makfabrik politik ak makfabrik ideyalis edikasyon an
Se jan yo ka konprann edikasyon an ki genyen yon kote politik ak yon kote pedagojik ki fonn youn nan lòt la ki te reprezante baz panse Freire a ki pase men pran e ki touche yon kantite dimansyon ansanm nan diferan etap li yo. Se apati apwòch sa a tou li te konprann edikasyon an kòm yon zak politik, yon zak konesans ak yon zak pou kreye.
Nan diferan lèt li ekri pou Ginebisawo (1979) ki gen pou wè ak listwa esperyans ankadreman pwosesis reyòganizasyon edikasyon an nan kad lit peyi sa a t ap mennen pou soti anba grif sistèm kolonyal la, Freire te rekonèt efò li t ap fè yo te konekte ak yon vizyon ‘’ki ap chèche gen yon konpreyansyon k ap vin pi kritik sou kote politik ak kote ideyolojik alfabetizasyon granmoun genyen yo pi espesyalman, menm jan ak edikasyon an jeneral’’ (p-76). Kon sa, li te lonje dwèt sou nesesite pou leve vwal ki genyen sou tout kalte relasyon ki egziste ant alafabetizasyon an ak pòsalfabetizasyon granmoun yo epi pou eseye konprann nati relasyon sa yo tou (…),nan kesyon pwodiksyon, objektif ki genyen nan pwojè global sosyete a, anasanm ak relasyon ki genyen ant alfabetizasyon ak sistèm edikasyon peyi a.
Koze analfabetis la (popilasyon moun ki pa konn li ak ekri a) reprezante yon kesyon politik e li pa yon senp pwoblèm lengwistik, yon pwoblèm pedagojik oubyen yon pwoblèm metodolojik sèlman (Freire, 1990). Metòd ansanm ak pratik yo la nan sèvis (oubyen mache men nan men ) ak yon teyori konesans espesifik y ap apllike, e teyori sa li menm gen pou l chèche konfòme l ak chwa yon opinyon politik byen espesyal (FREIRE, 1979:P 18). Feire, li menm, pote limyè sou lèt li yo (…) jamè, jamè,nou pa janm konsidere alfabetizasyon an pou yon senp pwosesis, yon pwosesis mekanik kote moun ap annik aprann li ak ekri, non , li se yon aksyon politik e li fèt pou l konekte ak kesyon , tankou: pwodiksyon, sante, sistèm kontwòl edikasyon an, ansanm ak pwojè global sosyete a y ap bat pou yo reyalize a ( Freire 1979, p21).
Lè nou fè yon koudèy sou esperyans jesyon li nan Leta a , nan tèt Sekreterya Minisipal Edikasyon Sawopawlo a, ant 1989-1991, li te toujou kenbe kòm prensip chwal batay li: yon bon jan kalite lekòl piblik pou tout moun (‘’lekòl piblik popilè’’) se sa ki te sous enspirasyon ‘’tout bèl lide l yo pou l te wè kreyasyon yon sosyete ki gen mwens diskriminasyon ak mwen rasis, ki bay fanm plis valè, yon sosyete ki pi louvri e k ap sèvi enterè mas popilè yo, sila yo ki pa janm jwenn pyès pwoteksyon ak sila yo pa janm bay valè yo’’ (Gadotti, 1996:103).
Apati konpreyansyon sa a, pratik edikasyon ak teyori edikasyon yo pa ka net, yo toujou gen yon koneksyon kèlkonk ak pwojè sosyete ak pwojè edikasyon y ap soutni yo, pwojè ki gen enterè pa yo ak finalite pa yo, yon koze se reyaksyon ant teyori ak pratik yon edikasyon ki dèyè debouche sou << liberasyon >> ak yon lòt koze ki depaman, se yon edikasyon ki ap chèche fè moun tounen <<restavèk>> ( Freire, 1990:38).Se entansyon ki kache dèyè edikasyon an ki ka pèmèt li ale pi lwen pase sa l reprezante kòm yon senp sistèm nan epi pou l gen kapasite rapousuiv yon rèv espesyal, yon bèl objekkitf, e se tou sa ki fè li p ap janm ka net vre’’(Freire, 1993, p 37).
Vizyon kote w jwenn yon edikasyon ki gen kòm objektif <<liberasyon>> an se yon vizyon ki chita sou yon bèl lide kote w genyen yon modèl sosyete ideyal ansanm ak yon modèl edikasyon ideyal tou, e se sa menm ki pèmèt ou devlope yon lekti kritik pa rapò ak monn nan. Dapre Puigròs (2021), konsèp ‘’imajinè’’a ak konsèp ’’ sa moun poko janm viv ’’la gen yon gwo siyifikasyon politik, li pote yon kokennchenn defi pou edikatè yo bat pou yo leve, se pou sa konsèp sa yo louvri yon bann chemen moun ka pran, anpil fòm pou yo bòde koze edikasyon an, ki parèt yon jan nouvo, men ki kapab tounen reyalite toutnon, men sa se imajine pou n imajine yo. Freire menm rive deklare: li posib pou n al pi lwen pase sa n panse ki ideyal la.
Pedagoji ki mache ak dyalòg ansanm ak pedagoji ki mache ak patisipasyon an pou yon demokrasi totalkapital
Apati yon konpreyansyon nou genyen sou relasyon pedagojik la, Freire mande pou nou mete dyalòg kritik la nan plas mannyè otoritè transmisyon kontni yo, yon dyalòg kote pwofesè ak aprenan an ap aprann nan kad yon relasyon orizontal, nan pase men pran sa tout moun genyen kòm konesans, nan fè jefò pou nou youn aprann nan men lòt nan yon pwosesis fòmasyon solidè ak yon pwosesis fòmasyon san rete pou nou rive chanje figi monn nan
Patisipasyon sijè aprantisaj la nan konstriksyon konesans lan pa yon senp demah demokratik sèlman , men yo demontre li se demach ki pi efikas la (Gadotti,1996). Sou baz konpreyansyon sa a, ni edikatè, ni pwofesè vin mete tèt yo nan pozisyon chèchè kritik la e pou li menm, yo dwe an mezi sèvi ak zouti rechèch/aksyon an, ak zouti rechèch patisipatif la ak travay sistematize esperyans li yo pou nou ka ankouraje pwodiksyon konesans lan apati diferan aksyon sosyal ak aksyon politik popilasyon ki oprime yo ap mennen. Pandan tout chemen edikasyon popilè a fè nan Amerik Latin nan, yo toujou fè pwomosyon pou pratik sa yo, apati kontribisyon Paolo Freire ak Fals Borda pote nan sans sa a, depi nan lane 60 yo, sa ki vin bay posiblite genyen yon sentèz ak yon enfliyans youn gen sou lòt, pou n rive amelyore nivo efikasite aksyon yo ansanm ak degre konpreyansyon nou genyen sou reyalite a (Fals Borda, 1978). Se rive rekipere konesans nou pwodui nan tètansanm yo apati reyalite lavi toulejou a ansanm ak diferan konesans lokal yo pwodui gras a divès kilti yo. Pwopozisyon metodolojik sa a antre dirèk dirèk nan jefò konstriksyon chapant sistèm pouvwa sosyete yo ki mache ak fòm ansanm ak demach pou nou konstwi yon sans reskonsabilizsyon atravè aksyon edikasyon yo epi pou nou rive fè demokrasi piblik la vin gen yon lòt sans (Mejia 2022, 92).
Panse lide konstriksyon konesans lan yon lòt jan se panse lide pouvwa a yon lòt jan tou, e sa dwe fèt tou pou lide demokrasi menm jan ak lide sitwayènte a (Torres, 2001), avèk kòm prensipal objektif konstriksyon yon pwojè sosyete ki jis e ki solidè.
Aksyon edikasyon pou demokrasi a
Nou vin konprann sitwayènte a kòm yon fòm pou kapte reyalite a epi pou w rive aji sou li, se yon fòm patisipayon konsyan ki fèt an favè liberasyon an, men yon liberasyon solidè, nan chita sou prensip kle ’’Se sèl nan linyon lezòm ka libre tèt yo’’ (Freire, 1977). Tout moun gen konsyans e kòm moun yo tout dwe konsyan de sa yo genyen kòm dwa ak devwa.
Nan lide pou leve defi sa a ki devan tout soyete a, Paolo Freire vini ak lide kote se pa sèlman nan lekòl moun aprann e l ale li pi lwen pou li di aprantisaj sa ka fèt nan plizyè espas e li ka pran anpil fòm e se la edikasyon pou chanjman an ka fèt menm. Depi nan premye tèks li yo, li te gen tan konprann sal klas pa bòne ak kat (4) miray yo sèlman e se sa menm ki fè nou vin ap pale de sosyete konesans lan (Gadotti, 2008), dayè espas lekòl la rive touche modalite vityèl yo, gras a egzistans teknoloji a. Pil nouvo espas aprantisaj yo ( entènèt, televizyon, rezo sosyal, òganizasyon sosyal, legliz, antrepriz ak espas kote fanmi yo ap viv) vin laji sans lekòl la ansanm sans sal klas la. Men nan peryòd gwo epidemi mondyal sa a, jan Purgriòs deklare l la, n oblije lonje dwèt sou fenomèn kapitalis paltfòm yo e sa vin plis mete aksan sou fòm edikasyon ki anba lobedyans labank lan ki dèyè mete yon seri kontni tou fèt nan bwat ansank ak kèk dispozitif estanda nan plas echanj/entèraksyon an. Mete sou sa, epidemi mondyal la vin fòse n reponn kesyon, tankou: ki lès ki pwopriyetè oubyen k ap kontwole domèn pwodiksyon, distribisyon, lavant ak itilizasyon zouti teknoloji yo.
Kon sa tou , Freire travay pou edikasyon an vin gen yon sans ki pi laj, lè li demontre kouman lekòl pa yon epas pou moun etidye sèlman, men, li se yon espas pou moun rankonttre, brase lide, aprann fonksyone ak lòt moun, fè deba ak poltiik (Gadotti, 2009), pou n pi kout, li se kote y ap fòme sitwayen ki pou viv nan sosyete demokratik yo. Li menm bay rekòmandasyon pou yo ankouraje aprenan yo devlope konsyans kòm sijè ki gen dwa e menm jan li dwe manifeste yon prezans kritik pa rapò ak monn kote l ap viv la (Freire, 1990:38).
Nan lide pou Freire kore koze edikasyon pou demokrasi a, li pwpoze kèk kondisyon nesesè pou sa, tankou, fòk gen yon lekti kritik ki fèt sou reyalite a. E mete sou sa, pou li menm , fòk yo fè yon jan pou sijè a vin pi otonòm, pou li vin solidè (kolaborasyon), pou li pran desizyon, pou li patisipe, pou l gen yon sans reskonsablite sosyal ak reskonsablite politik epi pou li an mezi demontre sa l genyen kòm karakteristik espesyal pa rapò ak lòt la nan kèk kondisyon ki egzije sa (Araujo, 2011).
Josue de Souza (2010), fè yon bon rale sou kesyon pedagoji kritik Paolo Freire te travay pou li antre nan fòmsyon yon kalte sitwayen-fanm kou gason- ki konnsyan de sa pouvwa chanjman an ye e ki mache ak kesyon k ap libere a, e ki pa menm ak yon repons tou fèt pou bòne orizon ak chemen ki deja egziste yo e ki pa negosyab tout jan tout mannyè. Kesyon an libere jouk nan pi wo limit ki negosyab yo jouk tan nou rive konstwi pwòp chimen pa n ki mennen nan reyalizasyon koze sa a. Gras a pedagoji sa a, nou an mezi fè pratik dekonsttriksyon ak dekolonizasyon repons ki soti nan listwa, ki kache dèyè entansyon politik yo e sa dwe fèt pou tout lòt repons ki pa twò enteresan e ki pa danse kole ak reyalite lavi moun andeyò yo.
Sa ki lakoz dwat la kole etikèt lènmi sou Paolo Freire?
Nan kontèks kote tandans pouvwa gwoponyèt yo vin ap pran plis jarèt nan kontinan an,fòs konsèvatè yo, Gouvènman ak menm sosyete a pa sispann pran gwo mezi entèdiksyon ak mezi pèsekisyon kont lide edikatif ak pwopozisyon edikatif Freire yo, nan peyi Brezil, epi yo plede pèsekite lekòl ak pwofesè-fanm kou gason- k ap fè pwomosyon pou panse li a. Ajisman fòs gwoponyèt yo ak ajisman antidemokratik yo pa net, ni yo pa san objektif politik, okontrè, Freire li menm te konsidere yo kòm yon siyal (1973), moun ki dèyè ajisman sa yo’’byen konnen sa y ap fè yo e byen konnen kote yo vle rive tou’’. Nan etid li a ki rele’’ yon Radyografi objektif la’’ Jessé de Souza (2016, 49), fè konnen ’’ Nan fè blakawout sou orijin pwosesis sosyal yo, sa sèvi yon enterè politik politik k ap chèche maske rasin inegalite sosyal ak enjistis sosyal yo’’Se jis pou anpeche nou dekouvri rasin yo, kesyone tèt nou an granmoun (…).
Kòm yon moun yo onore an 2021 kòm ‘’patwon edikasyon brezilyen ‘’an, sa gen tout enpòtans li kòm egzanp pansè sila yo ki te enspire mouvman’’endiyasyon etik ak dezobeyisans epistemolojik la’’ (José de Souza, 2010),nan non oprime yo kont sistèm kraze zo a, sistèm esplwatzasyon ak sistèm vyolans lan. Ideyoloji pedagojik li a reprezante yon modèl ki depaman nèt ak ajanda neyoliberal k ap franchi kò l anndan edikasyon latinowamreiken an nan dènye dis (10) lane sa yo e ki pa danse kole ak lespri dwa tout moun nèt genyen pou yo jwenn edikasyon an ansanm ak rekonesans edikasyon piblik obligatwa gratis la (Torres, 2001).
Daniel Cara, pwofesè nan Fakilte Edikasyon Sawopawlo ak dirijan Kanpay pou Defann Dwa Moun pou yo jwenn Edikasyon nan paeyi Brezil, esplike ekstrèm dwat pa t janm aksepte Freire paske filozofi li a pa t janm dakò ak koze andoktrinman an ak lespri patizan pouvwa gwoponyèt la ki te kaanpe an kwa kont fòm pedagoji pou otonomi an, pedagoji lespwa a, yon pedagoji ki te vrèman ap travay pou liberasyon. (DW/Brezil).
Menm nan tan pa l la (1973, 37), Paolo Freire li menm esplike”” santiman perèz devan libète a ki abite lakay moun y ap toupizi yo (oprime yo),epi ki tipa tipa, vin ap pran pye lakay moun k ap toupizi yo (opresè yo) tou, men sa pa fèt menm jan tou de kote yo. Lakay moun yo toupizi yo (oprime yo) perèz devan libète a se perèz pou yo viv libète sa a. Lakay moun k ap toupizi yo (opresè yo) perèz devan libète a se pèdi libète/pouvwa pou yo kontinye fè abi. Nusbaum (2010, 46), deklare: edikatè ki pran pozisyon pou kwasans ekonomik lan gen laperèz devan imanite yo, li fè konnen’’lakilti ak devlopman konpreyansyon an vin tounen gwo menas danjere pou moral tikoulout la ki konn nesesè pou yo sèvi avè l pou yo kapab enplemante plan kwasans ekonomik la ki fè kòmsi koze inegalite a pa egziste ditou’’. Pou fini, Puigròs (2021) souliyen kouman edikasyon piblik la ak pwofesè yo vin ap pèdi lejitimite yo, kòm youn nan zouti ki pi puisan pou kòporasyon ki enterese mete men sou mache edikasyon an. Sa se yon tantativ pou bese valè pwofesè yo, pou fè yo pase kòm yon bann initil, kòm yon fado sou tèt Leta a, yon mannyè pou anpeche mèt yo vin tounen zouti k ap pwodui nouvo konesans nan kad yon dyalòg san rete ak etidyan yo.
Pou n fini, n ap sèvi ak yon mesaj Moacir Gadotti, zanmi l ak kavalyepòlka l, te ekri pou li nan tan pa l la:
‘’ Kòm yon plantè k ap simaye grenn demen an, sila y ap toujou sonje a.
Pouki w kite rasin, zèl ak rèv sa yo, pou nou kòm eritaj.
Sila k ap kreye lespri yo, e pi bon fason pou nou onore w, se reyenvante w ak envante w ankò’’.
Biyografi dapre tit original ouvraj yo:
Araújo, Sonia (2011). Paulo Freire. En: Dussel, E.; Mendieta, E. y Bohórquez, C. (ed.) El pensamiento filosófico latinoamericano, del Caribe y “latino” [1300 – 2000]. Historia / corrientes/ temas / filósofos. México: siglo XXI editores.
Brandao, C. R. (1986). O que é Método Paulo Freire (11ª ed.). São Paulo: Brasiliense.
De Souza Silva, José. La pedagogía de la pregunta y el ‘día después del desarrollo’. Hacia la educación contextualizada para construir el buen vivir en el mundo rural latinoamericano. (Documento en progreso). Campina Grande, Paraíba; Nordeste de Brasil. Julio de 2010.
DW/Brasil. Noticias y análisis de Brasil y el mundo. “Por que a extrema direita elegeu Paulo Freire seu inimigo”. Edison Vega. 17.09.2021.
Fals Borda, O. (1978). Por la praxis: el problema de cómo investigar la realidad para transformarla Bogotá, Colombia. Federación para el análisis de la realidad colombiana (FUNDABCO).
Fiori, E. Aprender a decir su palabra. El método de alfabetización del profesor Paulo Freire. En: Freire, P. (1973) Pedagogía del Oprimido. (8ª ed.). México; siglo XXI editores
Freire Paulo. (1973). Pedagogía del Oprimido. (8ª. Ed). México: siglo XXI editores – Paz y Tierra.
Freire, Paulo (1979). Cartas a Guinea Bissau. Apuntes de una experiencia pedagógica en proceso. (2ª ed. En español). Mèxico: Siglo XXI editores.
Freire, Paulo (1984). A importância do ato de ler. Em tres artigos que se completam. Sao Paulo: Cortez editora.
Freire, Paulo (1990) La naturaleza política de la educación. Cultura, poder y liberación. Introducción de Henry Giroux. Barcelona: Paidos – Ministerio de Educación y Ciencia
Freire, Paulo. (1993). Política y Educación. Editor digital original Titivillus e Pub base rl-2. Traducción: Jorge Mellado. Libros en espapdf.com.
Freire, Paulo. (2003). El Grito Manso. Buenos Aires: Siglo XXI Editores Argentina S.A.
Freire, Paulo (2011). Pedagogia da autonomia: saberes necessários à prática educativa. Sao Paulo: Paz e Terra.
Gadotti, Moacir. (1996). “Paulo Freire. Uma biobibliografia. Sao Paulo: Cortez, Instituto Paulo Freire, UNESCO, Brasil.
Gadotti, Moacir. (2008). “Escola”. En: Streck, D. ; Redín, E; Zitkoski, J. (Orgs.). (2008). Diccionario. Paulo Freire. 2ª ed. en portugués, revisada y ampliada. Belo Horizonte: Auténtica Editora.
Mejía, Marco. (2012). Educaciones y Pedagogías críticas desde el Sur. Cartografías de la Educación Popular. La Paz: Estado Plurinacional de Bolivia. Viceministerio de Educación Alternativa y Especial.
Nusbaum, Martha. (2010). Sin fines de lucro. Por qué la democracia necesita de las humanidades. Buenos Aires: Katz editores.
Puigrós, Adriana (2021). “Los conceptos de Freire no caben en slogans”. Entrevista realizada por Diego Rosemberg. En: revista Crisis, 22 de septiembre de 2021. Buenos Aires: UNIPE.
Torres, Carlos. (org.). (2001). Paulo Freire e a agenda da educação latino-americana no século XXI. Buenos Aires: CLACSO.
Kohan, Walter. (2020). Paulo Freire más que nunca: una biografía filosófica. Ciudad Autónoma de Buenos Aires : CLACSO.
Souza, Jessé. (2016) A Radiografia do Golpe. Entenda como e por que você foi enganado. Rio de Janeiro: LeYa.
Streck, Danilo R.; Rendín, Euclides; Zitkoski, Jaime. (Orgs.). (2008). Diccionario. Paulo Freire. 2da edición en portugués, revisada y ampliada. Belo Horizonte: Auténtica Editora.
Vale, María y otros. (2005). Paulo Freire, educar para transformar: almanaque histórico. (Proyecto Memoria). São Paulo: Mercado Cultural.
Dokiman reyini tout dekouvèt ak rekòmandasyon sou sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak Karayib la
November 11, 2021Nan tout kontribisyon CLADE vle pote yo , nou ka pale de reyalizasyon analiz /dokimantè « Sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak Krayib la » ; yon dokiman ki reyini tout dekouvèt ak rekòmandasyon sou sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak Karayib la, pandan nou tou prezante estrateji pou ranfòse EJG a kòm yon dwa moun nan rejyon nou an.
Prezantasyon ansanm rekòmandasyon yo:
Nan dokiman sa a nou chita sou nesesite pou nou pwodui yon nouvo literati sou EJG a. Sa vle di : fòk nou rive devlope lòt mannyè pou nou konprann modalite ki dwe ede nou laji ak redefini domèn aksyon li yo. Kon sa tou, nou chita anpil sou nesesite pou nou jenere konesans k ap itil nan konsepsyon ak enplemantasyon politik ak pratik pou garanti jwisans dwa moun pou yo jwenn edikasyon an kòmswadwa. Nan sans sa a, lide kle ansanm rekòmandasyon sa yo ap mache men nan men ak pwosesis CONFITEA VII, an pami yo genyen :
• Rekiperasyon divès akò yo
• Esans konvokasyon pou ‘’Kontribiye nan kilti dwa moun yo, jistis sosyal, valè nou pataje yo ak lide dirabilite a’’
• Eleman ki antre nan fòmasyon divès pwopozisyon sou jan nou wè demen an;
• Rekiperasyon tradisyon latinowameriken yo sou edikasyon fondamantal ki vin modèn nan gras a divès konesans ki soti nan savwa rejyonal yo rive konstwi apati edikasyon popilè a;
• Sistematizasyon esperyans gouvènmantal yo ki ap favorize dwa moun ki nan kondisyon ki pi difisil yo pou yo jwenn edikasyon;
• Konsiderasyon sitiyasyon kriz n ap viv la a pou n panse aprantisaj pou lavi diran an epi tout pandan n ap pase men pran divès objektif devlopman Nasyonzini yo.
Ann gade rekòmandasyon yo :
1) Karakteristik lòt literati sou EJG a
Aksyon ki plis mache ansanm yo pou nou defini domèn aksyon l yo. Nan sans sa a, nou jwenn rekiperasyon tradisyon latinowameriken an nan edikasyon fondamantal la ak EJG a ki pi laj e yo pa ta dwe konsidere kòm yo domèn apa oubyen kòm yon lòt senp opsyon e ki pase men pran apwòch imanis lan. Nou trete kesyon edikasyon an apati yon apwòch ki makònen plizyè kilti sou baz yon aprantisaj pou lavi diran an.
2) Bay EJG a yon lòt vizibilite nan nivo nasyonal kou nan nivo entènasyonal la.
Kreye plis viziblite nan espas entènasyonal yo ap mande pou nou konsidere diferan kontèks apati lòt nivo konpreyansyon epi nan wè moun ki ap benefisye EJEG a kòm sijè ki gen dwa. Sa se yon eleman ki gen tout enpòtans li si nou vle chita sou baz bon jan angajman koperasyon ak politik piblik. Pou sa ki konsène kad nasyonal yo, sa ap mande pou nou kore espas espesifik yo epi rekonèt karaktè transvèsal yo tou.
3) Fè pasemen nan relasyon ant EJG a ak sistèm edikasyon nasyonal yo
Konstriksyon diferan sousistèm edikasyon EJG a nan kad sistèm edikasyon nasyonal yo. Yon travay ki mande pou nou kontinye konsolide sa l genyen kòm idantite pandan n ap fè akyon l yo sèvi pou ransfòse tout sistèm nan nèt.. Sousistèm sa yo pral gen kòm misyon jere domèn pa yo apati yon apwòch ki konsidere plizyè sektè ansanm, yon jesyon ki konsène òganis yo, konsèy yo ki gen reprezantasyon e k ap kondui aksyon ki makònen plizyè sektè oubyen plizyè enstitisyon ,yon mannyè pou garanti dwa moun pou yo jwenn edikasyon an epi ranfòse kote piblik ak kote gratis modalite edikasyon sila a.
4) Demach pou nou rive nan yon seri polirik ki pi nèf e ki pi chita sou kontèks jounen jodi a
Konstwi politik Leta k ap devlope aksyon pou garanti dwa pou tout moun – fanm kou gason- jwenn edikasyon. Nan sans sa a, li ta bon pou Gouvènman yo pran kèk inisyativ finansye reyalis , inisyativ pou ranfòse enstitisyon yo, inisyativ ki konsène plizyè enstitisyon ansanm ak inisyayiv koperasyon yo.
5) Fè pasemen nan cehma enstitisyonèl la
Regle pwoblèm feblès ki genyen nan enstitisyon yo gras a yon seri aksyon valab, yon disponiblite resous epi sou baz yon apwòch ki chita sou plizyè sektè k ap travay nan defans dwa moun ak edikasyon pou lavi diran ak edikasyon pou lavi nan sosyete a ak nan anviwònman natirèl la. Se pou sa, fleksiblite nan orè, nan espas, nan modèl pedagojik ak lòt domèn ankò, pral mande yon fòm akreditasyon konesans moun ranmase nan espas edikatif EJG a. Finalman, sa ap mande pou nou byen chita sou kontèks misyon li ak kote kritik misyon sa a tou e ki konekte ak apwòch etik ak apwòch enstitisyonèl ki byen chita.
6) Rekonesans divèsite dwa yo ak sijè dwa EJG a
Garanti rekonesans tout moun – fanm kou gason – kòm sijè ki gen dwa e ki dwe antre nan yon pwosesis dyalòg e pa sèlman kòm ankadrè ak sipò pou edikasyon timoun yo, tifi kou gason, adolesan, jenn, jan sa parèt nan etid nou an aklè. Li neseè pou politik EJG a dèyè reyalize yon seri inisyativ tout moun ka wè pou koze divèsite a pa vin tounen yon lòt sous inegalite
7) Bay travay pwofesè pi plis valè ak diyite
Rekonesans edikatè yo – fanm kou gason – kòm sijè ki gen dwa ; kòm pi gwo èd nan sans mwayen transmisyon, sou plan efrastrikti epi kòm prensipal sous pou nou jwenn done. Rekonèt yo kòm prensipal sipò pedagojik nan fè yo jwenn fòmasyon gratis, fòmasyon sistematik ak fòmasyon k ap itil yo pou yo rive fè faskare devan egzijans ki genyen nan travay ansèyman aprantisaj yo a ki makònen ak egzijans ki soti nan kontèks kote y ap evolye yo menm. Sa dwe fèt menm jan an nan domèn sante a, nan domèn sosyoyemosyonèl la ki pou kore travay toulejou y ap reyalize yo.
8) Sitwayènte dijital la
Pwosesis edikasyon an k ap antre kò l ti pa ti pa nan teknoloji nimerik yo ak nan lòt mwayen kominikasyon yo tounen yon defi e li egzije pou gouvènman yo pran bon jan angajman pou yo pèmèt moun jwenn zouti sa yo disponib gratis pou yo epi pou yo sèvi avè yo san tètchaje, pou yo jwenn fòmasyon sou mannyè pou yo sèvi avè yo, nan tabli bon jan enfrastrikti nan nivo sosyete yo ak nan nivo kominote yo, yon mannyè pou pasaj sa a fèt toutbon vre.
9) Pwodui konesans
Powdui konesans nan EJG a ak sou EJG a nan sans ki pi laj la kòm yon mwayen konpreyansyon ak transfòmasyon kontèks ki la yo kòm yon modalite ki endispansab pou moun yo an mezi pran desizyon valab.
10) konstwi sistèm suivi yo
Konstwi yon sistèm suivi k ap pèmèt yo rann sosyete a kont epi an menm tan kore demach pran desizyon yo ak demach pou mennen bon jan rechèch sou EJG a. Sa mande pou genyen yon sistèm done ki aktyalize, ki aksesib, ki transparan, ki valid e tout moun ka kwè nan yo e ki makònen ak yon seri endikatè k ap fasilite suivi dwa moun pou yo jwenn edikasyon an.
‘’Sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak nan Karayib la nan kontèks gwo epidemi mondyal sa a’’
Tèks la se yon rezime dokiman Kanpay Latinowameriken pou Dwa Moun pou yo jwenn Edikasyon an (an panyòl: CLADE) te anchaje prepare sou ‘’Sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak nan Karayib la nan kontèks gwo epidemi mondyal sa a’’ pou li ka bay patisipasyon pa l nan pwosesis preparasyon Konferans Enténasyonal sou Edikasyon Granmoun nan (an panyòl: CONFITEA VII) ki gen pou òganize nan peyi Mawòk nan lane 2022 a. Se yon kontribisyon CLADE deside bay apati reyalite ki egziste nan Amerik Latin ak nan Karayib la epi sou baz vizyon ki konsidere edikasyon kòm youn nan dwa moun ki pi enpòtan yo.
>> Antre la a pou nou ka gen posiblite jwenn tout dokiman an.
Wèbbinè:
Relasyon ki egziste ant Paulo Freire ak Edikasyon Jenn ak Granmoun yo (EJG) kòm yon dwa moun yo genyen lavidiran
November 5, 2021Nan okazyon san (100) lane anivèsè nesans Paulo Freire a yo te selebre nan dat 19 Sektanm 2021 an, CLADE te tou pwofite fè Kanpay #PauloFreire apviv.Yon edikasyon pou demokrasi pran yon lòt vitès pandan tout mwa Sektanm nan.Nan tètansan ak Kanpay Latinowameriken ak Karayibeyen pou Defans eritaj Paulo Freire a, yo te òganize yon Konsèy Edikasyon Popilè nan Amerik Latin ak nan Karayib la (an panyòl CEAAL), se yon inisyativ ki chita sou divès aksyon mobilizasyon, aksyon kominikasyon, aksyon sansibiizasyon, dyalòg ak braselide, ki demoutre kokennchenn enpòtans eritaj Paolo Freire a genyen nan kore demokrasi yo ak edikasyon ki dèyè libere moun nan e ki garanti dwa moun yo genyen nan rejyon nou an ak rès monn nan.
Pami ansanm aktivite ki fèt nan kad kanpay la, genyen woumble an liy yo (wèbbinè) ki te itil ak enteresan anpil. Nan tout tèm yo t ap debat sou yo a, yo te pwofite bòde relasyon ki egziste ant Paulo Freire ak Edikasyon Jenn ak Granmoun yo (EJG) kòm yon dwa moun yo genyen lavidiran.
Men woumble an liy (wèbbinè) pou nou kenbe yo:
‘’3 Sektanm, CLADE reyalize yon woumble an liy sou tèm’’Panse pratik Paulo Freire pou n ka fèfaskare devan malèpandye ki sou tèt demokrasi ki egziste sou kontinan an’’
30 Sektanm Platfòm Rezo Rejyonal pou EJG a reyalize yon woumble an liy sou tèm ‘’Edikasyon Jenn ak Granmoun nan nan Amerik Latin ak Karayib la : Sitiyasyon an, pèspektiv pa rappò ak panse Freryen an ‘
Eleman kle ki genyen nan relasyon ant Paulo Freire ak ak Edikasyon Jenn ak Granmoun nan
Ansanm woumble an liy sa yo te abòde relasyon ki egziste ant edikatè brezilyen an ak EJG a, yo demontre enpòtans pou nou kontinye valorize eritaj otè a ansanm ak panse li a pou nou ka ranfòse branch edikasyon an kòm yon dwa moun k ap ede nan garanti lòt dwa yo epi pou pèmèt moun viv tankou moun toutbon.
Kèk Eleman yo kapab konsidere kòm pi gwo kontribisyon Paulo Freire
• Ranfòsman EJG a kòm yon edikasyon popllè ak yon dwa moun k ap itil nan garanti tout lòt dwa ki pi enpòtan yo ;
• Pwopozisyon kèk lòt posiblite pou libere moun devan tandans konsèvatè ki genyen nan branch edikasyon an nan rejyon an (Yon fenomèn n ap viv nan sektè edikasyon an , tankou jan nou ka remake jan kèk peyi nan Amerik Latin ak Karayib la konsidere mouvman etidyan ak mouvman pwofesè yo kòm aktivite kriminèl ;
• Tout kontribisyon panse pedagojik politik la pote pou n rive fè bon jan analiz kritik sou tandans konsèvatè ak tandans gwoponyèt ki genyen nan edikasyon an ;
• Pwomosyon esperyans ak altènatif ki louvri posiblite reyèl pou gen devlopman panse kritik ak pratik demokratik la ;
• Inivèsalite a : kreyasyon ak esperimantasyon espas edikasyon piblik, espas edikasyon kominotè ak espas edikasyon sosyal yo ;
• Defans yon edikasyon k ap libere moun ak yon edikasyon demokratik ki dwe itil nan libere moun anba pouvwa boutdi yo ak nan konstriksyon kominote yo ak yon monn ki pi jis , ki pi sen , ki pi dirab e ki plis chita sou prensip egalite a ;
. Lè nou chita sou vizyon Paulo Freire a, inegalite,diskriminasyon ak zak gwo ponyèt pandemi an vin angrave yo, mande pou nou antre pi fon nan jefò n ap fè pou nou defann demokrasi a, nan bay mouvman sosyal yo plis jarèt nan batay y ap mennen nan defann dwa ak libète ansanm ak dwa moun pou yo jwenn edikasyon epi pou yo devlope kapasite yo genyen pou yo pote chanjman.
Lòt pwen nan eritaj Paolo Freire ki merite pou n kontinye reflechi sou yo
Kòm patisipan nan woumble an liy 3 Sektanm nan sou tèm ‘’Panse ak pratik Paulo Freire yo pou fè faskare devan malèpandye sou tèt demokrasi a :dapre sa k ap pase sou kontinan yo’’, espesyalis ak edikatè Pedro Pontual . CLADE ak CEAAL , kritike modèl edikasyon k ap layiyte kò l la a e li pale de altènatif ki soti nan sa Paulo Freire pwopoze pou n rive tabli yon modèl edikasyon k ap libere moun. Nan kad kanpay #PaoluloFreireapvivla, Pontual te esplike apwòch ki chita sou dyalòg Paulo Freire ap soutni an e ki rekonèt edikatè yo-fanm kou gason – gen yon nivo konesans yo devlope ki soti nan esperyans pa yo ak nan relasyon yo devlope nan lavi e se pou sa nou dwe konprannn travay pwofesè a se kreye sitiyason pou moun aprann, se pa tankou nou t ap fè yon transfè konesans nan yon bank, e sa se youn nan prensipal kontribisyon ki soti nan panse edikatè brezilyen an dirèk dirèk.Pa gen dout nan sa, eritaj sa a se yon kle enpòtann nan reyalizasyo EJG a kòm yon dwa moun pou lavidiran epi sou baz yon apwòch ki makònen ak ansanm dwa yo.
Pontual fè konnen, menm lè edeikatè yo gen devwa pou yo kreye sitiyasyon aprantisaj , men yo gen opòtinite pou yo ranmase konesans pou yo vin gen ypn lide ki pi laj sou monn nan ki chouke nan pwòp esperyans pa yo e dapre Paulo Freire toujou se sa k ap pèmèt yo pa sispann vin ak bon jan aksyon ak transfòmasyon ki konekte ak reyalite lavi yo.
Posiblite pou w ka jwenn dyalòg an liy sa a Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak Karayib la . Epi al konsilte anpil lòt kontni toujou sou enpòtans eritaj Paulo Freire a genyen pou EJG sou paj nou an :WWW.redclade,org/epja !
