Ayiti: kouman sitiyasyon sistèm edikasyon an ye nan peyi Karayib sa a
February 11, 2022Se Marciel Morales Aceitòn , yon chèchè KTX LAC ki te kondui entèvyou sila a.
Nan konvèsasyon li te genyen avèk William Thélusmond an, mesye sa a te pale de egzistans yon gwo kantite lekòl ki anba men sektè prive a e nan sans sa a, nou vin pa ka twò pale koze edikasyon piblik inivèsèl ak obligatwa pou tout timoun nan. E selon M Thélusmond se youn nan pi gwo sous pwoblèm ki genyen pou sistèm edikasyon ayisyen an.
Nan kontèks sa a, li enpòtan pou nou sonje Ayiti se youn nan premye peyi nan rejyon an ki vini ak lwa sou ansèyman obligatwa a, men, sistèm edikasyon li a se youn nan sistèm ki pi anba kontwòl sektè prive a nan rejyon an. Genyyen 90% nan lekòl yo ki anba kontwòl legliz, Ong, oubyen yon bann ti antreprenè e kote se 80% nan popilasyon moun ki lekòl la k ap etidye nan lekòl sa yo. Pousantaj moun ki alfabetize yo pi ba pase 60% epi pousantaj timoun ki gen laj pou yo ale lekòl e ki an mezi fè sa yo se 50% (ONU-2018).
Lè li pale de travay REPT ap reyalize ann Ayiti nan kad Kanpay Latinowameriken pou Dwa Moun pou yo jwenn Ediksyon an (an panyòl :CLADE), yon òganis yo kreye nan lide pou li fè pwomosyon pou dwa moun pou yo jwenn edikasyon nan tout nivo nan tètkole ak Mouvman Mondyal la epi pou li defann edikasyon piblik la ak travay pou li tou. Dapre William Thélusmond gen yon sèl fason pou garanti dwa moun pou yo jwenn edikasyon an se edikasyon piblik la, espesyalman nan konvoke ak reyini moun ki gen dwa pou yo jwenn edikasyon yo, òganizasyon, patnè ak asosye ki angaje nan kore objektif sa a. Nan sans sa a, fòk gen yon bon jan angajman klè ki pran pou yo devlope lekòl piblik yo nan sèvi ak bon pwogram, bon pwofesè, bon kondisyon travay ak bon kondisyon lavi, bon materyèl ansanm ak bon enfrastrikti. Nan kad entèvyou sa a, direktè egzektif la te pale de divès gran pwen ki genyen nan estrateji REPT la : fè rechèch sou sa k ap pase anndan sistèm piblik la, simaye enfòmasyon ak fè sansibilizasyon sou sa k ap pase yo, tabli yon seri alyans avèk òganizasyon travayè edikasyon fanm ak edikasyon jenn yo epi genyen katriyèm gran pwen an ki konsène tout jefò rejyonal ak jefò entènbasyonal pou kore divès pwoeseis yo nan peyi d Ayiti.
Pou l mete yon bout nan entèvyou a, m William T. defann lide ki fè konnen ‘’Nan peyi d Ayiti, nou ka wè tout kouman inegalite ak diskriminasyon ap vale teren, nan sans sa a, edikasyon piblik la dwe sèvi nan fè pwomosyon pou prensip egalite ak prensip youn pa ka egziste san lòt la, pou n ka goumen kont diskriminasyon epi pou n sispann pwodui divès kalte kategori sitwayen’’
Lyen KTX konvèsayon avèk Ayiti
>> Dokimantè Diyite Dwa moun pou yo jwenn edikasyon ann Ayiti
Yon dokimantè CLADE pwodui nan patenarya avèk yon gwoup ayisyen edikasyon pou tout moun-fanm kou gason. Dokimantè sa a prezante yon seri temwayaj fanm ayisyen ak gason ayisyen sou edikasyon nan peyi yo. Elèv, anseyan, direktè ak direktris lekòl, paran, inivèsitè, militan, reprezantan gouvènman ak òganizasyon entènasyonal pale de divès defi edikasyon nasyonal la ap kwaze epi li vini ak plizyè pwopozisyon pou n rive nan konstriksyon yon sistèm edikasyon ki garanti ansanm dwa yo. Se yon dokimantè yo te lanse nan dat 24 Avril 2015 lan nan Inivèsite Leta Ayiti a nan Pòtoprens, nan moman Semèn Aksyon Mondyal pou Edikasyon an (SAME).
‘’Sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak nan Karayib la nan kontèks gwo epidemi mondyal sa a’’
December 13, 2021Tèks la se yon rezime dokiman Kanpay Latinowameriken pou Dwa Moun pou yo jwenn Edikasyon an (an panyòl: CLADE) te anchaje prepare sou ‘’Sitiyasyon Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak nan Karayib la nan kontèks gwo epidemi mondyal sa a’’ pou li ka bay patisipasyon pa l nan pwosesis preparasyon Konferans Enténasyonal sou Edikasyon Granmoun nan (an panyòl: CONFITEA VII) ki gen pou òganize nan peyi Mawòk nan lane 2022 a. Se yon kontribisyon CLADE deside bay apati reyalite ki egziste nan Amerik Latin ak nan Karayib la epi sou baz vizyon ki konsidere edikasyon kòm youn nan dwa moun ki pi enpòtan yo.
>> Antre la a pou nou ka gen posiblite jwenn tout dokiman an.
Descargar
Relasyon ki egziste ant Paulo Freire ak Edikasyon Jenn ak Granmoun yo (EJG) kòm yon dwa moun yo genyen lavidiran
November 5, 2021Nan okazyon san (100) lane anivèsè nesans Paulo Freire a yo te selebre nan dat 19 Sektanm 2021 an, CLADE te tou pwofite fè Kanpay #PauloFreire apviv.Yon edikasyon pou demokrasi pran yon lòt vitès pandan tout mwa Sektanm nan.Nan tètansan ak Kanpay Latinowameriken ak Karayibeyen pou Defans eritaj Paulo Freire a, yo te òganize yon Konsèy Edikasyon Popilè nan Amerik Latin ak nan Karayib la (an panyòl CEAAL), se yon inisyativ ki chita sou divès aksyon mobilizasyon, aksyon kominikasyon, aksyon sansibiizasyon, dyalòg ak braselide, ki demoutre kokennchenn enpòtans eritaj Paolo Freire a genyen nan kore demokrasi yo ak edikasyon ki dèyè libere moun nan e ki garanti dwa moun yo genyen nan rejyon nou an ak rès monn nan.
Pami ansanm aktivite ki fèt nan kad kanpay la, genyen woumble an liy yo (wèbbinè) ki te itil ak enteresan anpil. Nan tout tèm yo t ap debat sou yo a, yo te pwofite bòde relasyon ki egziste ant Paulo Freire ak Edikasyon Jenn ak Granmoun yo (EJG) kòm yon dwa moun yo genyen lavidiran.
Men woumble an liy (wèbbinè) pou nou kenbe yo:
‘’3 Sektanm, CLADE reyalize yon woumble an liy sou tèm’’Panse pratik Paulo Freire pou n ka fèfaskare devan malèpandye ki sou tèt demokrasi ki egziste sou kontinan an’’
30 Sektanm Platfòm Rezo Rejyonal pou EJG a reyalize yon woumble an liy sou tèm ‘’Edikasyon Jenn ak Granmoun nan nan Amerik Latin ak Karayib la : Sitiyasyon an, pèspektiv pa rappò ak panse Freryen an ‘
Eleman kle ki genyen nan relasyon ant Paulo Freire ak ak Edikasyon Jenn ak Granmoun nan
Ansanm woumble an liy sa yo te abòde relasyon ki egziste ant edikatè brezilyen an ak EJG a, yo demontre enpòtans pou nou kontinye valorize eritaj otè a ansanm ak panse li a pou nou ka ranfòse branch edikasyon an kòm yon dwa moun k ap ede nan garanti lòt dwa yo epi pou pèmèt moun viv tankou moun toutbon.
Kèk Eleman yo kapab konsidere kòm pi gwo kontribisyon Paulo Freire
• Ranfòsman EJG a kòm yon edikasyon popllè ak yon dwa moun k ap itil nan garanti tout lòt dwa ki pi enpòtan yo ;
• Pwopozisyon kèk lòt posiblite pou libere moun devan tandans konsèvatè ki genyen nan branch edikasyon an nan rejyon an (Yon fenomèn n ap viv nan sektè edikasyon an , tankou jan nou ka remake jan kèk peyi nan Amerik Latin ak Karayib la konsidere mouvman etidyan ak mouvman pwofesè yo kòm aktivite kriminèl ;
• Tout kontribisyon panse pedagojik politik la pote pou n rive fè bon jan analiz kritik sou tandans konsèvatè ak tandans gwoponyèt ki genyen nan edikasyon an ;
• Pwomosyon esperyans ak altènatif ki louvri posiblite reyèl pou gen devlopman panse kritik ak pratik demokratik la ;
• Inivèsalite a : kreyasyon ak esperimantasyon espas edikasyon piblik, espas edikasyon kominotè ak espas edikasyon sosyal yo ;
• Defans yon edikasyon k ap libere moun ak yon edikasyon demokratik ki dwe itil nan libere moun anba pouvwa boutdi yo ak nan konstriksyon kominote yo ak yon monn ki pi jis , ki pi sen , ki pi dirab e ki plis chita sou prensip egalite a ;
. Lè nou chita sou vizyon Paulo Freire a, inegalite,diskriminasyon ak zak gwo ponyèt pandemi an vin angrave yo, mande pou nou antre pi fon nan jefò n ap fè pou nou defann demokrasi a, nan bay mouvman sosyal yo plis jarèt nan batay y ap mennen nan defann dwa ak libète ansanm ak dwa moun pou yo jwenn edikasyon epi pou yo devlope kapasite yo genyen pou yo pote chanjman.
Lòt pwen nan eritaj Paolo Freire ki merite pou n kontinye reflechi sou yo
Kòm patisipan nan woumble an liy 3 Sektanm nan sou tèm ‘’Panse ak pratik Paulo Freire yo pou fè faskare devan malèpandye sou tèt demokrasi a :dapre sa k ap pase sou kontinan yo’’, espesyalis ak edikatè Pedro Pontual . CLADE ak CEAAL , kritike modèl edikasyon k ap layiyte kò l la a e li pale de altènatif ki soti nan sa Paulo Freire pwopoze pou n rive tabli yon modèl edikasyon k ap libere moun. Nan kad kanpay #PaoluloFreireapvivla, Pontual te esplike apwòch ki chita sou dyalòg Paulo Freire ap soutni an e ki rekonèt edikatè yo-fanm kou gason – gen yon nivo konesans yo devlope ki soti nan esperyans pa yo ak nan relasyon yo devlope nan lavi e se pou sa nou dwe konprannn travay pwofesè a se kreye sitiyason pou moun aprann, se pa tankou nou t ap fè yon transfè konesans nan yon bank, e sa se youn nan prensipal kontribisyon ki soti nan panse edikatè brezilyen an dirèk dirèk.Pa gen dout nan sa, eritaj sa a se yon kle enpòtann nan reyalizasyo EJG a kòm yon dwa moun pou lavidiran epi sou baz yon apwòch ki makònen ak ansanm dwa yo.
Pontual fè konnen, menm lè edeikatè yo gen devwa pou yo kreye sitiyasyon aprantisaj , men yo gen opòtinite pou yo ranmase konesans pou yo vin gen ypn lide ki pi laj sou monn nan ki chouke nan pwòp esperyans pa yo e dapre Paulo Freire toujou se sa k ap pèmèt yo pa sispann vin ak bon jan aksyon ak transfòmasyon ki konekte ak reyalite lavi yo.
Posiblite pou w ka jwenn dyalòg an liy sa a Edikasyon Jenn ak Granmoun nan Amerik Latin ak Karayib la . Epi al konsilte anpil lòt kontni toujou sou enpòtans eritaj Paulo Freire a genyen pou EJG sou paj nou an :WWW.redclade,org/epja !
